Xã Phù Long (huyện Cát Hải, Hải Phòng) cách đây 3 năm, ngư dân phải lặn lội sông nước để khai thác hà trong tự nhiên. Thế nhưng, đến nay họ chỉ cần ra giàn nuôi, cắt cả dây hà đem về, người dân Phù Long không còn mất nhiều công sức như trước đây nữa.
Xã đảo Phù Long nằm phía tây đảo Cát Bà, 3 mặt giáp biển, có nhiều luồng lạch, hồ đầm nước mặn, nước lợ chằng chịt. Những bãi bồi ven sông, ven biển trải dài trù phú, dòng thủy triều mạnh cùng với nguồn nước sạch, lưu thông thường xuyên là điều kiện lý tưởng cho loài hà sinh sống.
Ngư dân Phù Long 3 năm trở lại đây có thêm nghề mới là nuôi hà. Tuy nhiên, cũng không hẳn là nuôi vì gần như dựa hoàn toàn vào tự nhiên, từ nguồn giống đến nguồn thức ăn, công việc của ngư dân chỉ là tạo “nơi ở” cho hà rồi chờ đến ngày thu hoạch.
Người dân Phù Long trước đây chỉ khai thác hà trong tự nhiên. Nhiều lao động địa phương, nhất là phụ nữ đã coi nghề đi gõ hà đá đã là sinh kế của họ. Nhưng chỉ khi nước cạn mới gõ được hà, mà mỗi tháng chỉ có khoảng 10 ngày nước cạn, còn những ngày nước lên thì không lấy được vì hà bị ngập sâu. Hơn nữa, việc khai thác hà sẽ ngày càng trở nên khó khăn hơn vì nguồn lợi hà trong tự nhiên ngày càng ít đi
Họ chọn những vị trí thích hợp trên các bãi bồi ven sông, ven biển cho hà sinh sống, sau đó mới làm các giàn tre thật chắc chắn. Họ gom vỏ hà, rửa sạch, xâu vào dây, mỗi dây khoảng 5 vỏ, rồi treo dây vào giàn tre. Dây cách dây 15 - 20cm, con cuối trên dây cách đáy nước 15 - 20cm. Giàn bè phải vững, cân bằng để có thể chịu lực khi hà bám vào sinh sống và lớn lên. Khi thu hoạch, mỗi dây hà nặng đến cả chục kg.
Để đón con nước thủy triều tháng 3 và tháng 8 đem (vì có nhiều ấu trùng hà vào bãi), thì vào tháng 2 và tháng 7 âm lịch người nuôi hà ở Phù Long thường thả dây. Khi đó, trên dây mà người dân đã xâu sẵn, ấu trùng bám vào các vỏ hà đó, “định cư” luôn ở đó, người nuôi phải tỉa bớt hà đi vì chúng bám vào rất nhiều.
Không những vậy, dư âm của nghề nuôi hà Phù Long để lại đó chính là lượng vỏ hà sau thu hoạch lớn không có nơi tiêu hủy sẽ gây ô nhiễm môi trường. Vậy, để bảo vệ môi trường trong sạch ở đảo ngọc Cát Bà địa phương cần khắc phục , giải quyết tình trạng này nhanh chóng.
Vì thức ăn của hà là phù du trong nước, mà vùng này phù du khá phong phú. Vì thế mà con hà có tiếng là to, nhiều thịt, thơm ngon. Đôi khi, phải di chuyển hà ra chỗ nước sâu hơn vì vào những ngày nước cạn, dây hà không ngập nước, hà không lấy được thức ăn trong nước. Khoảng 6 tháng nuôi hà là có thể thu hoạch được hà. Khi thăm giàn nuôi thấy hà “béo” (đầy thịt, mọng nước) thì cắt dây hà về, nếu thấy hà còn “gầy” thì để lại nuôi thêm. Trung bình sẽ thu hoạch được 1 tấn hà (nguyên vỏ) từ 1 vạn dây.
Trong quá trình chăm sóc, người nuôi chỉ cần thi thoảng kiểm tra giàn tre, tu bổ những chỗ nào bi gẫy hỏng, hoặc để tránh ốc vôi ăn hà, nhà nào chăm chỉ thì đi bắt ốc vôi bám vào dây.
Chị Nguyễn Thị Nga ở xóm Ngoài, xã Phù Long khi đang trăn trở đầu ra vì gia đình chị đang nuôi 15 nghìn dây hà trên giàn bè hơn 2.000m2. Khác với bà con trong xã thường làm giàn bè trên bãi sông, còn nhà chị Nga lại tận dụng trên bãi triều ven biển để làm giàn. Cách sáng tạo và đa dạng hơn đó chính là chị nuôi hà treo dây bên trên, còn chị nuôi ngao bên dưới.
Theo chị Nga, năm đầu tiên chị nuôi hà với vốn đầu tư 45 triệu đồng làm giàn bè treo 3 vạn dây. Giàn bè có thể dùng được vài năm. Chị nói: "Nghề này nhàn, lại cho lợi nhuận khá". Ví dụ, nếu đầu tư 50 triệu đồng, trừ chi phí sẽ còn lãi trên 50 triệu đồng. Với loại hà đã tách bỏ vỏ sẽ có giá là 60 - 70 nghìn đồng/kg. Mặc dù giá cả tương đối ổn định là thế nhưng lại hơi khó khăn trong đầu ra. Nếu nuôi ít thì không sao nhưng nuôi nhiều thì khó mà bán hết. Bởi, ở đây bà con cũng chỉ bán loanh quanh trong xã và thị trấn Cát Bà. Nên so với lượng nuôi năm ngoái, năm nay tôi quyết định giảm một nửa lượng nuôi”.
Năm trước các hộ nuôi rất nhiều, nhưng đã giảm đi một phần trong năm nay ”. Thị trường khách du lịch Cát Bà chỉ là một phần đầu ra cho sản phẩm hà Phù Long. Trong khi đó, mùa thu đông là mùa chính để thu hoạch hà, thời gian này Cát Bà rất vắng du khách. Hơn nữa, không thể bảo quản được hà trong khoảng thời gian dài, may ra nếu để cả vỏ thì được 10 ngày, còn nếu tách vỏ và bảo quản chế độ mát thì chỉ được 2 ngày. Đặc biệt hà sẽ mất đi vị ngon của nó nếu cấp đông.
Chủ tịch Hội Nông dân xã Phù Long - ông Nguyễn Đình Nghiếp bộc bạch: “Hiện nay, xã có 120 hộ nuôi hà, có những nhà nuôi hàng chục vạn dây. Ở Phù Long đây là mô hình mới phù hợp với điều kiện của địa phương và mang lại hiệu quả kinh tế khá. Không lo bị mất mùa như nuôi nhiều loại con khác, tỷ lệ nuôi hà bị chết hầu như không có. Có chăng chỉ là gặp khó khăn cho đầu ra sản phẩm vì thị trường tiêu thụ vẫn chưa được mở rộng, còn bó hẹp trong phạm vi huyện đảo.
Theo Nhất Thủy/Nguồn: NongNghiep.vn
